Dziś chciałbym pokazać Wam ludzi – rybaków śródlądowych, którzy ekstensywnie hodując karpie utrzymują bioróżnorodność na stawach. Stawy w przeciwieństwie do jezior powstały w ramach działalności ludzkiej. Są dość płytkie, zamulone i mają linię brzegową wyścieloną trzcinowiskami. To wszystko sprawia, że mamy tu raj dla ptaków. W październiku i listopadzie trwają odłowy karpi. Zdaje się, że z połowy Europy ciągną tu czaple białe, czaple siwe, żurawie, gęsi, mewy, wiele ptaków siewkowatych. Czas spuszczania wody ze stawów to czas obfitości pokarmu dla ptaków. Odkryte namuły to jesienna spiżarnia.

Stawy w Dolinie Baryczy istnieją od dawna. Od setek lat istnieje tu wiele kompleksów stawowych pod obecną nazwą „Stawy Milickie”.  To niezwykła kraina położona wzdłuż wolno płynącej Baryczy. Niegdyś rzeka ta płynęła wieloma kanałami – mówimy wtedy o rzece anastomozującej – i rozlewała się na płaską dolinę Kotliny Milickiej i Żmigrodzkiej. Kiedy posty nakazywały nie jeść mięsa, Cystersi rozwinęli hodowlę tej ryby, by móc spożywać mięso podczas dni, kiedy obowiązywały zakazy. Początkowo przegradzano płynące ramiona rzek groblami w poprzek, tworząc stawy paciorkowe. Jeden nad drugim, wzdłuż cieku jak koraliki na żyłce. W ciągu lat pogłębiane i otaczane groblami utworzyły szereg kompleksów. Największy ze „Stawów Milickich” to „Grabownica” o około trzystuhektarowej powierzchni!

Z hodowlą karpia wiąże się też wykształcony przez wieki zawód rybaka śródlądowego. Dziś niewielu młodych ludzi garnie się do tej pracy, która w okresie odłowów, podczas zimnej jesieni wiąże się z ciężką pracą. Sami rybacy podczas odłowów kojarzą się z obrazem Riepina „Burłacy na Wołdze”. Tamci przeciągali statki, a nasi rybacy ciągną sieci wzdłuż kanałów na spuszczonych do odłowów stawach.

Ekstensywna hodowla ryb na „Stawach Milickich”  łączy się w niezwykły sposób z jednym z największych w Polsce rezerwatów przyrody „Stawy Milickie” właśnie. Trzeba sobie zdawać sprawę, że niezwykłe bogactwo ptaków na stawach w Dolinie Baryczy wiąże się z hodowlą ryb. Zaprzestanie hodowli mogłoby doprowadzić do zmniejszenia liczebności wielu gatunków, ale też zniknięcia poszczególnych gatunków ptaków wodnych z mapy Dolnego Śląska czy nawet Polski.

Świat „Stawów Milickich” najlepiej oglądać wiosną. W wielu miejscach, z wież i czatowni można nie tylko oglądać ptaki wodne, ale można też posłuchać niezwykłych ptasich koncertów. Okrzyki perkozów, śpiew trzcinniczków i trzciniaków napełnia trzcinowiska. Czasem niskim basem odezwie się bąk, a gęganie gęgaw słychać nieprzerwanie. Na niebie królują bieliki i błotniaki stawowe. Z wierzb słychać dziwonie z charakterystycznym zawołaniem „pleased to meet you”. W trzcinach zakwiczy czasem wodnik, a kolorowe wąsatki jak małe duszki przemkną między źdźbłami.

Z tysiącami ptaków spotkamy się jesienią, a nawet już późnym latem. Tysiące żurawi nocują na stawach i każdego dnia, wcześnie rano wylatują na pola. Malownicze krajobrazy z tymi wielkimi ptakami zostawiają na niebie niezwykłe obrazy. Później dołączają do żurawi przylatujące z północnej Europy gęsi. Ich ogromne, tysięczne stada podobnie jak żurawie korzystają w nocy ze stawów, a w dzień rozlatują się na ścierniska kukurydzy w poszukiwaniu cennych ziaren. We wrześniu baryckie ostępy rozbrzmiewają rykowiskiem jeleni, gdzie te wielkie zwierzęta, często na samych stawach dają koncerty słyszane w całej dolinie.

Nawet zimą, wzdłuż stawowych kanałów jak strzały mkną kolorowe zimorodki dodając szarościom i bielom niezwykłego uroku.

Dziękuję pracownikom Spółki „Stawy Milickie”, za możliwość spędzenia dnia z aparatem przy odłowach. Dziękuję, też samym rybakom z Kompleksu „Potasznia” za wspólne brodzenie w zimnej, jesiennej wodzie.

Obrazy